Numer 2024/386
FilmOkruchy (Darek Arest) Hirokazu Koreeda w „Monsterze” odsłania przed widzem karty powoli, pozwalając swobodnie wybrzmiewać domysłom, podszeptom i uprzedzeniom, by uczynić je integralną częścią opowiadaniaCierpienia narcyza (Bartosz Żurawiecki) Prawdę mówiąc, mnie podczas oglądania „Reniferka” główny bohater co najmniej irytował. Ani go nie polubiłem, ani nie byłem mu w stanie współczuć. Z perspektywy czasu myślę jednak, że irytacja wpisana w odbiór serialu to jego zaletaGłową w mur (Jakub Socha) W filmie „Nie chcemy innej ziemi”, który otrzymał główną nagrodę podczas tegorocznej odsłony Millennium Docs Against Gravity Film Festival, co chwilę obraz się chwieje, ekran wypełniają nieostre kadry – autorzy rejestrowali je w biegu, uciekając przed kulami i łokciami izraelskich żołnierzyKronika zapowiedzianej zemsty (Agnieszka Jakimiak) Zaryzykuję stwierdzenie, które może być dla wyznawców „Fury Road” obrazoburcze: nie ma dla mnie fundamentalnej jakościowej różnicy między „Fury Road” a „Furiosą”LiteraturaSłychać więcej (Patrycja Sikora-Tarnowska) Najważniejszy jest kształt dłoni, jej ułożenie w przestrzeni. To też układa w niej mnie samego. To, jaki ruch wykonuję, jak intensywna jest ekspresja mojego ciała, mimika. Jestem poetą kształtu – rozmowa z twórcami poezji migowejDumnie migać (Adrian Stachowski) Kilkoro bohaterów książki powiedziało mi od razu, żebym nigdy nie myślała, że pomagam głuchym – bo głusi nie chcą mojej pomocy. Chcą mieć równe ze słyszącymi prawa – mówi Anna Goc, autorka „Głuszy”, laureatka tegorocznej edycji Nagrody im. Ryszarda KapuścińskiegoObsesje nasze powszednie (Agnieszka Budnik) W „Chipsach dla gości” Natalka Suszczyńska najchętniej naświetla współczesne obsesje i wyjaskrawia społeczne kurioza, ale unika rzucania taksonomią medycznąKomu bije dzwoneczek (Katarzyna Sawicka-Mierzyńska) W „Poltergeiście”, najnowszym tomie wierszy Urszuli Honek, śmierć przestaje być, jak dotąd w jej twórczości, atrybutem egzystencji rozpisanym na różne formy istnienia, od roślin, przez zwierzęta, po ludzi. W punkcie wyjścia zyskuje tu bardzo konkretne, jednostkowe obliczeWysokie temperatury (Krzysztof Katkowski) Jeśli poezja może wnieść coś do refleksji nad antropocenem, to z pewnością są to całe pokłady wyobraźni, które pozwalają projektować inny świat, inną możliwość odniesienia się do życia, produkcji, pracy, miłości – mówi hiszpańska poetka, autorka „Planet fantomowych”Rabczańskie podwójności (Piotr Paziński) Beata Chomątowska składa rozsypane elementy w całość. Świadoma, że nie pasują do siebie i wielokrotnie wchodziły ze sobą w kolizję, pisze pasjonującą opowieść o Rabce-Zdroju, gruntownie rewidując pastelowy mit tytułowego Miasta Dzieci ŚwiataCasting na ogrodnika (Krystyna Dąbrowska) Oryginalność i siła cyklu Luise Glück „Dziki irys” biorą się z ryzykownego pomysłu, aby udzielić głosu kwiatom. Irys, mak, cebulica, przebiśnieg mówiące w pierwszej osobie?MuzykaRozniecanie ognia (Jan Błaszczak) Muzyka ma różne funkcje, działa na ludzi na wiele sposobów, ale dla mnie najważniejsza jest zawarta w niej energia. Kreatywna siła, którą później próbujemy uchwycić za pomocą różnych metafor – mówi założyciel grupy Sunn O)))KULTURA DOSTĘPNA: Bardziej rozwinięty zespół (Jakub Knera) Chcemy się pokazać. Niech rządzący zobaczą, że osoby z niepełnosprawnościami coś robią! A nie tylko komisje i komisje – rozmowa z muzykami zespołów Współgłosy i Remont PompDo wszystkich żałobników (Maciej Bobula) Po rozpadzie Big Black, swojego pierwszego większego zespołu, Albini napisał, że rozpad przydarzył się zdecydowanie zbyt niewielkiej liczbie zespołów, a czasem tym, którym przydarzyć się nie powinien. Trudno nie wrócić do tych słów teraz, kiedy wyszło najgorzej, jak mogłoObyczajeIdziemy za ekspresją (Olga Wróbel) System migowy został stworzony przez słyszących, bo nikomu się nie chciało zgłębiać bogactwa języka Głuchych, skoro można było je uprościć do kilkuset znaków i dostać papier – mówią tłumacze z języka migowegoKULTURA DOSTĘPNA: Nic nie jest oczywiste (Błażej Strzelczyk) Społecznicy pracujący z osobami bezdomnymi lubią powtarzać, że z bezdomności wychodzi się nie do rzeczy, tylko do relacji. Dostęp do kultury dla osób bezdomnych jest tak samo ważny jak prawo do godnego mieszkaniaKULTURA DOSTĘPNA: Domki mocy (Vira Baldyniuk) W codziennej pracy fundacji „Kocham Dębniki” pojęcia takie jak: „integracja”, „uchodźcy”, „beneficjenci” w ogóle nie występują. Tutaj mówią: „ludzie”, „członkowie wspólnoty”, „przyjaciele”, „goście”, „nasi nowi sąsiedzi”.KULTURA DOSTĘPNA: Podkast Dwutygodnika (26) (Barbara Klicka) O małych domach kultury i ich specyficznych potrzebach, o zdobywaniu zaufania publiczności i tworzeniu prawdziwie inkluzywnych miejsc Barbara Klicka rozmawia z Moniką Babulą, Radkiem Łabarzewskim i Waldemarem RudykiemKULTURA DOSTĘPNA: O czym śni kultura (Igor Stokfiszewski) Podtrzymując żywotność dyskusji na temat partycypacji, demokratyzacji instytucji kultury czy jej klasowego wymiaru, warto szczególny nacisk położyć na
Film
Hirokazu Koreeda w „Monsterze” odsłania przed widzem karty powoli, pozwalając swobodnie wybrzmiewać domysłom, podszeptom i uprzedzeniom, by uczynić je integralną częścią opowiadania
Prawdę mówiąc, mnie podczas oglądania „Reniferka” główny bohater co najmniej irytował. Ani go nie polubiłem, ani nie byłem mu w stanie współczuć. Z perspektywy czasu myślę jednak, że irytacja wpisana w odbiór serialu to jego zaleta
W filmie „Nie chcemy innej ziemi”, który otrzymał główną nagrodę podczas tegorocznej odsłony Millennium Docs Against Gravity Film Festival, co chwilę obraz się chwieje, ekran wypełniają nieostre kadry – autorzy rejestrowali je w biegu, uciekając przed kulami i łokciami izraelskich żołnierzy
Zaryzykuję stwierdzenie, które może być dla wyznawców „Fury Road” obrazoburcze: nie ma dla mnie fundamentalnej jakościowej różnicy między „Fury Road” a „Furiosą”
Literatura
Najważniejszy jest kształt dłoni, jej ułożenie w przestrzeni. To też układa w niej mnie samego. To, jaki ruch wykonuję, jak intensywna jest ekspresja mojego ciała, mimika. Jestem poetą kształtu – rozmowa z twórcami poezji migowej
Kilkoro bohaterów książki powiedziało mi od razu, żebym nigdy nie myślała, że pomagam głuchym – bo głusi nie chcą mojej pomocy. Chcą mieć równe ze słyszącymi prawa – mówi Anna Goc, autorka „Głuszy”, laureatka tegorocznej edycji Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego
W „Chipsach dla gości” Natalka Suszczyńska najchętniej naświetla współczesne obsesje i wyjaskrawia społeczne kurioza, ale unika rzucania taksonomią medyczną
W „Poltergeiście”, najnowszym tomie wierszy Urszuli Honek, śmierć przestaje być, jak dotąd w jej twórczości, atrybutem egzystencji rozpisanym na różne formy istnienia, od roślin, przez zwierzęta, po ludzi. W punkcie wyjścia zyskuje tu bardzo konkretne, jednostkowe oblicze
Jeśli poezja może wnieść coś do refleksji nad antropocenem, to z pewnością są to całe pokłady wyobraźni, które pozwalają projektować inny świat, inną możliwość odniesienia się do życia, produkcji, pracy, miłości – mówi hiszpańska poetka, autorka „Planet fantomowych”
Beata Chomątowska składa rozsypane elementy w całość. Świadoma, że nie pasują do siebie i wielokrotnie wchodziły ze sobą w kolizję, pisze pasjonującą opowieść o Rabce-Zdroju, gruntownie rewidując pastelowy mit tytułowego Miasta Dzieci Świata
Oryginalność i siła cyklu Luise Glück „Dziki irys” biorą się z ryzykownego pomysłu, aby udzielić głosu kwiatom. Irys, mak, cebulica, przebiśnieg mówiące w pierwszej osobie?
Muzyka
Muzyka ma różne funkcje, działa na ludzi na wiele sposobów, ale dla mnie najważniejsza jest zawarta w niej energia. Kreatywna siła, którą później próbujemy uchwycić za pomocą różnych metafor – mówi założyciel grupy Sunn O)))
Chcemy się pokazać. Niech rządzący zobaczą, że osoby z niepełnosprawnościami coś robią! A nie tylko komisje i komisje – rozmowa z muzykami zespołów Współgłosy i Remont Pomp
Po rozpadzie Big Black, swojego pierwszego większego zespołu, Albini napisał, że rozpad przydarzył się zdecydowanie zbyt niewielkiej liczbie zespołów, a czasem tym, którym przydarzyć się nie powinien. Trudno nie wrócić do tych słów teraz, kiedy wyszło najgorzej, jak mogło
Obyczaje
System migowy został stworzony przez słyszących, bo nikomu się nie chciało zgłębiać bogactwa języka Głuchych, skoro można było je uprościć do kilkuset znaków i dostać papier – mówią tłumacze z języka migowego
Społecznicy pracujący z osobami bezdomnymi lubią powtarzać, że z bezdomności wychodzi się nie do rzeczy, tylko do relacji. Dostęp do kultury dla osób bezdomnych jest tak samo ważny jak prawo do godnego mieszkania
W codziennej pracy fundacji „Kocham Dębniki” pojęcia takie jak: „integracja”, „uchodźcy”, „beneficjenci” w ogóle nie występują. Tutaj mówią: „ludzie”, „członkowie wspólnoty”, „przyjaciele”, „goście”, „nasi nowi sąsiedzi”.
O małych domach kultury i ich specyficznych potrzebach, o zdobywaniu zaufania publiczności i tworzeniu prawdziwie inkluzywnych miejsc Barbara Klicka rozmawia z Moniką Babulą, Radkiem Łabarzewskim i Waldemarem Rudykiem
Podtrzymując żywotność dyskusji na temat partycypacji, demokratyzacji instytucji kultury czy jej klasowego wymiaru, warto szczególny nacisk położyć na kształtowanie się społecznych instytucji kultury
Faszyzm zawsze świetnie radził sobie z przechwytywaniem cierpienia i frustracji, jakie rodzi panujący porządek ekonomiczny; przekierowywaniem energii słusznego gniewu na rozmaite zastępcze obiekty – Żydów, migrantów czy inne grupy, które można prześladować. Dziś działa to w podobny sposób
23 maja rosyjskie rakiety zniszczyły charkowski zakład poligraficzny. Cały literacki świat śledził rosnącą liczbę ofiar śmiertelnych. Ci ludzie jeszcze wczoraj przygotowywali oprawy, troszczyli się o laminowanie, dobierali odpowiedni kolor tasiemki
Jest ekstremalną naiwnością myślenie, że jeżeli pozwolimy prowadzić prawicowym środowiskom politykę historyczną za publiczne pieniądze, a my sami nie będziemy nic robić, nie będzie to miało wpływu na to, jak demokracja w Polsce będzie wyglądała w przyszłości
Czy testosteron to hormon męskości? Magiczna chemiczna substancja, której wydzielanie w okresie prenatalnym definiuje płeć dziecka, a jego aktywacja w nastoletniości zamienia chłopca w młodego mężczyznę, skłania go często do zachowań ryzykownych, ale też do trudnego do opanowania seksualnego apetytu?
Sztuka
Tłumaczenie sztuki na słowa to nieustanne potyczki z frazą. Zdania muszą być krótkie, proste i trzeba unikać zwrotu „na obrazie widzimy” – mówi audiodeskryptorka dzieł sztuki
Poznańska wystawa „Polityki (nie)dostępności” skłania do przeformułowania starych porządków, do których przywykliśmy i które traktujemy jako naturalne
W mediach społecznościowych zamieściłam moje nagie zdjęcie, ale nie mam nogi, więc algorytmy nie blokują mi konta. Czyli według nich ciało, które nie jest typowe, nie jest też seksualne – rozmawiają artystki i performerki
W świecie deepfake’ów i fake newsów, czatu GPT i wykorzystywania mediów społecznościowych do manipulacji na wielką skalę temat zrozumiałej, jasnej komunikacji jest i będzie kluczowy. Uczestniczymy w rewolucji komunikacyjnej
Wystawa poświęcona Biskupskiej wpisuje się w tendencję odświeżania polskich klasyczek sztuki, a równocześnie ugruntowywania ich pozycji
„Z popiołów” i „Zza gór się słońce wznosi blade” zostały pomyślane jak antytezy programowych założeń Janowskiego, na tyle wyraziste, żeby każdy widział na pierwszy rzut oka, że tu nastąpiła zmiana
Przez te wszystkie lata osoby z niepełnosprawnościami i różnymi trudnościami nauczyły się żyć bez możliwości wstępu do wielu instytucji publicznych. Nikt ich tam nie zapraszał. Trzeba włożyć sporo pracy w przekonanie ich, że muzea są wreszcie dostępne
Teatr
Większość teatrów i oper jest nadal bardzo konserwatywna, a osoby o alternatywnej motoryce, percepcji czy wyglądzie są traktowane jako rodzaj gadżetu w dużych realizacjach – mówi twórca baletu z osobami niewidomymi i niedowidzącymi
Obecność artystów z niepełnosprawnościami na scenie przypomina o idei równości, ale także bardzo radykalnie uświadamia nam ograniczenia i możliwości ciała. W innym świetle pokazuje tempo pracy, system produkcji
„Czarodziejska góra” Borczucha wpisuje się w linię spektakli, w których zdiagnozowany zostaje społeczny paraliż w obliczu zbliżającej się wojny. Czy obecnie polski teatr sam nie jest trochę jak Hans Castorp?
Wiersze
Ziemia
Timothy Morton proponuje filozoficzną zabawę, zabawkową politykę i absurdalne rozwiązania. „Mroczna ekologia” wymaga krytycyzmu, by spośród wielu wątków wybrać te, które mogą nas zbliżyć do przemyślenia relacji z innymi istotami, i odrzucić te, które sugerują coś zgoła przeciwnego
W „Dzikich miejscach” Robert Macfarlane rusza w góry, na wrzosowiska, słone bagna, ale tak naprawdę to podróż mentalna. Raczej poszerzenie percepcji niż rozszerzenie rzeczywistości
Україна
В українських музеях зараз, у розпал повномасштабної війни, ми постійно тестуємо гіпотези та варіанти рішень «без відриву» від подій. Всю роботу ми робимо паралельно зі щоденними завданнями, обстрілами, блекаутами та новинами з фронту. За два роки такої роботи геть не лишилось страху, що щось не вийде, натомість є багато допитливості
В центрі навіть на візуальному рівні немає відчуття, що це якесь штучно створене “місце для українців”, тут радше покладаються на концепцію сусідства
Сюзан Зонтаґ стверджувала, що безсмертя через писання – ілюзія, немає нічого, крім одного-єдиного життя, за яке і варто боротися. Але весь сучасний український літературний процес позначений протилежною інтенцією – попри все, засвідчити, що тут були ми